۱۵ نرم‌افزار مهندسی عمران که مهندسان باید با آن‌ها آشنا باشند
رشته‌ی مهندسی عمران، یک رشته‌ی کاملا محاسباتی است. کوچکترین اشتباهی در محاسبات عمرانی میتواند خسارات مالی و جانی بسیاری به همراه داشته باشد. به علاوه، این محاسبات بسیار سخت، پیچیده و زمان‌بر هستند. خوشبختانه موجوداتی به نام کامپیوتر هستند که می‌توانند سنگین‌ترین محاسبات را با سرعت‌های بالا و کمترین خطای ممکن انجام دهند! اما خود سخت‌افزارهای کامپیوتری به تنهایی نمی‌توانند هیچ کاری انجام دهند و نیاز به نرم‌افزارها دارند. موجودات خلاقی به نام برنامه‌نویس هم داریم که این نرم‌افزارها را کدنویسی کرده و توسعه می‌دهند. به لطف برنامه‌نویسان آشنا با اصول مهندسی و مهندسان دارای مهارت برنامه‌نویسی، نرم افزارهای مهندسی عمران برای ساده کردن و خودکارسازی محاسبات عمرانی توسعه یافته‌اند.
این نرم‌افزارها سرعت پروژه‌های عمرانی را بسیار بالا برده و خطاها را بسیار کاهش داده‌اند. هرچند که هنوز هم کسی که فارغ‌التحصیل این رشته است باید اصول محاسبات عمرانی را بداند ولی امروزه، مهارت‌های نرم‌افزاری، مهم‌ترین مهارت‌های سخت در حوزه‌ی عمران هستند. اگر مروری بر آگهی‌های استخدام مهندسی عمران داشته باشید، خواهید دید که تقریبا در تمامی این آگهی‌ها، یکی از شروط کارفرمایان برای استخدام، تسلط به یک یا چند نرم‌افزار است.
تعداد بسیار زیادی این این نرم‌افزارها وجود دارد. خیلی از نرم‌افزارهای عمرانی، عملکردهای بسیار محدود و تخصصی دارند. آیا یک مهندس باید تمامی بر تمامی این نرم‌افزارها مسلط باشد؟ با توجه به تعداد بسیار زیادی این نرم‌افزارها، چنین‌چیزی تقریبا غیرممکن است. اما نرم افزارهایی که مهندس عمران باید بداند کدامند؟
بعضی از نرم‌افزارهای تخصصی تقریبا در تمامی پروژه‌های عمرانی کاربرد دارند. بعضی نرم‌افزارهای عمومی نیز کاربردهایی در این رشته یافته‌اند. در مقاله‌ای که پیش روی شما است، می‌خواهیم یک لیست نرم افزارهای مهندسی که شامل ضروری‌ترین نرم افزارهای مهندسی عمران است را به شما معرفی کنیم. با جاب ویژن همراه باشید.
برای آشنایی با رشته‌ی مهندسی عمران و شرایط استخدام آن، کلیک کنید.
نرم افزارهای مهندسی عمران
همانطور که در بالا گفتیم، نرم‌افزارهای تخصصی این رشته و نرم‌افزارهایی عمومی که در این رشته کاربرد دارند، بسیار متعدد هستند. با اینکه بعضی از نرم‌افزارهای عمرانی بسیار تخصصی هستند، ولی نرم‌افزارهایی نیز وجود دارند که در تمامی گرایش‌های این رشته کاربرد دارند و مهندسان باید با آن‌ها آشنایی داشته باشند. در زیر، ۱۵ مورد از نرم افزارهایی که مهندس عمران باید بداند، برای شما تهیه کرده‌ایم.
نرم افزارهایی که مهندس عمران باید بداند
ابزارهای نرم‌افزاری که در زیر به شما معرفی میکنیم، ابزارهایی هستند که در اکثر شاخه‌های عمران کاربرد دارند. هر کسی که خود را مهندس عمران می‌نماد، باید با اکثر این نرم‌افزارها آشنایی داشته باشد.
۱- اتوکد
اتوکد (AutoCAD) احتمالا یکی از پرکاربردترین نرم‌افزارها در مهندسی عمران است. این ابزار در واقع یک نرم‌افزار نقشه‌کشی است که برای تهیه‌ی نقشه‌ی سازه‌ها به کار می‌رود. اتوکد در حوزه‌های دیگری مثل معماری، نقشه‌برداری، مکانیک، طراحی داخلی، مهندسی فرآیند، برق و شبکه، کاربرد دارد. بنابراین، دنیای مهارت‌های اتوکد، بسیار وسیع است.
شرکت اتودسک (Autodesk) که اتوکد را ساخته است، محصول دیگری به نام AutoCAD Civil 3D دارد. در حالی که اتوکد تنها ابزارهای نقشه‌کشی در اختیار شما می‌گذارد، AutoCAD Civil 3D به شما این امکان دیگری نیز میدهد. اگر به یادگیری اتوکد علاقه دارید، میتوانید در دوره‌های آموزشی معتبر جاب ویژن، در قسمت توانمندتر شو، شرکت کنید. قرار گرفتن مدال اتوکد در رزومه‌ی شما، شانس استخدامتان را بسیار بالا می‌برد.
۲- مایکروسافت اکسل
نرم‌افزار مایکروسافت اکسل (Microsoft Excel) احتمالا در تمامی پروژه‌های عمرانی مورد استفاده قرار میگیرد. خوشبختانه یا متأسفانه، اکثر مهندسین، محاسبات خود را با استفاده از اکسل انجام می‌دهند. بنابراین، پیش از شرکت در دوره‌های کارآموزی، بهتر است که کاملا به این نرم‌افزار شرکت مایکروسافت، مسلط باشید. البته اکسل کاربردها و ابزارهای متعددی دارد که تسلط به همه‌ی آن‌ها کار آسانی نیست ولی باید به کلیات این ابزار نرم‌افزاری، تسلط داشته باشید. توانایی فرمول‌نویسی در اکسل از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که مهندسان باید داشته باشند.
۳- HEC-RAS
نرم افزار Hydrologic Engineering Center’s River Analysis System یا به اختصار HEC-RAS، یک برنامه‌ی مدل‌سازی هیدرولیکی و یکی از نرم افزارهای مهندسی عمران است که توسط نیروی مهندسی ارتش ایالات متحده‌ی آمریکا طراحی شده است. این نرم‌افزار به صورت آنلاین و کاملا رایگان در دسترس است و هر کسی میتواند آن را دانلود کند. این برنامه، احتمالا پرکاربردترین سیستم مدل‌سازی هیدرولیک در عمران است. HEC-RAS یکی از نرم افزارهای دفتر فنی عمران است که در پروژه‌های بسیار متنوعی شامل طراحی کانال، هیدرولیک پل، انتقال رسوبات، انطباق FEMA و مطالعات طغیان شکست سد کاربرد دارد.
HEC-RAS هم میتواند مدل‌سازی یک بعدی و هم میتواند مدل‌سازی دو بعدی انجام دهد. مطالعات یک بعدی با استفاده از این برنامه برای مطالعه‌ی سیستم‌های رودخانه‌ای پیوسته یا ناپیوسته که عمدتا در یک جهت جریان دارند استفاده میشود. با مدل‌های دو بعدی می‌توان جریان دشت سیلاب کم عمق یا شرایط جریانی چند شاخه‌ای را مورد مطالعه قرار داد.
۴- نرم افزار ETABS
نرم افزار ETABS (خلاصه شده‌ی عبارت Extended 3D Analysis of Building System به معنی تحلیل سه‌بعدی بسط یافته‌ی سیستم ساختمان) برای طراحی و تحلیل ساختمان‌های چند طبقه به کار می‌رود. ابزارهای مدل‌سازی و قالب‌ها، بار مجاز براساس کد، روش‌های تحلیل و … ، همگی با هندسه‌ی شبکه‌ای منحصر به این دسته از ساختارها مطابقت دارند. با استفاده از ETABS می‌توان سیستم‌های پایه‌ای یا پیشرفته را تحت شرایط استاتیک یا داینامیک، ارزیابی کرد. این نرم‌افزار به عنوان بهترین نرم‌افزار برای تحلیل سازه و مهندسی زلزله شناخته میشود.
آموزش ETABS برای هر مهندس عمران، ضروری است. برای شرکت در دوره‌ی آموزش ETABS کلیک کنید.
۵- ArcGIS
برنامه‌ی ArcGIS یکی از نرم افزارهای مهندسی عمران و زمین‌شناسی توسعه یافته توسط شرکت ESRI است. اگر بخواهیم خیلی کلی بگوییم، این برنامه برای ایجاد، مدیریت، تحلیل و ارائه‌ی داده‌های مکانی به کار می‌رود. با GIS می‌توان کارهای زیادی انجام داد. حتی امکان مدل‌سای هیدرولوژیک و پردازش داده‌های ارتفاعی نیز با GIS وجود دارد.
۶- Bluebeam Revu
برنامه‌ی Bluebeam Revu در واقع یک برنامه‌ی PDF بسیار پیشرفته است. کار کردن با PDFها و مدیریت آن‌ها در Bluebeam Revu خیلی راحت‌تر از ادوبی آکروبات است. به علاوه، با این برنامه میتوانید طول ویژگی‌های خطی را اندازه گرفته و مساحت چندوجهی‌ها را محاسبه کنید. کار کردن با این نرم‌افزار خیلی راحت است.
۷- Revit
برنامه‌ی Revit یکی دیگر از محصولات شرکت Autodesk است که در پروژه‌های معماری کاربرد دارد. این برنامه برای مدل‌سازی اطلاعاتی ساختمان (BIM) و ساخت مدل سه-بعدی از ساختمان مورد استفاده قرار میگیرد. این برنامه، برخلاف اتوکد برای تحلیل ویژه‌ی ساختمان نیز به کار می‌رود.
۸- Microsoft Project
این محصول مایکروسافت، یک برنامه‌ی مدیریت پروژه است که معمولا در پروژه‌های ساخت‌وساز مورد استفاده قرار میگیرد. هدف این برنامه، کمک به مدیران پروژه‌ها برای پیشروی مطابق با برنامه‌ی زمانی، مدیریت بودجه و تحلیل حجم کاری است. با اینکه این برنامه، محصول مایکروسافت است، جزئی از مجموعه‌ی مایکروسافت آفیس نیست.
۹- Microsoft Access
مایکروسافت اکسس که عضوی از مجموعه‌ی آفیس است، به شما امکان میدهد تا پایگاه‌های داده بسازید. این برنامه برای سازمان‌دهی مجموعه داده‌های بزرگ و داده‌های مرتبط، بهتر از اکسل است. اگر یک جدول بزرگ از داده‌ها دارید که همیشه به هم می‌ریزد، این داده‌ها را در Microsoft Access وارد کنید. به علاوه شما میتوانید فرم‌هایی را به پایگاه داده Microsoft Access اضافه کنید.
۱۰- ETABS MATE؛ بهترین نرم افزار نقشه کشی سازه
نرم‌افزار ETABS MATE یک نرم‌افزار خیلی سریع، حرفه‌ای و کاربرپسند برای طراحی و نقشه‌کشی جزئیات سازه‌های بتنی در یک رابط کاربری توسعه‌یافته و راحت، براساس تحلیل مدل ساختار نتایج نرم‌افزار ETABS است.
نرم‌افزار ETABS MATE نقشه‌هایی از ساختارهای بتنی با فرمت فایل اتوکد تولید می‌کند. به علاوه از این نرم‌افزار که به عنوان بهترین نرم‌افزار نقشه کشی سازه شناخته میشود، برای تهیه‌ی چندین نوع گزارش شامل فهرست مصالح سازه، توالی طبقات و … استفاده میشود. شما میتوانید در این نرم‌افزار، ظرف چند ثانیه، نقشه‌هایی از پروژه‌ی خود ایجاد کنید.
۱۱- FlowMaster
برنامه‌ی FlowMaster یک محاسبه‌گر هیدرولیکی پیشرفته است. این برنامه به شما کمک می‌کند تا خواص نامشخص ساختارهای هیدرولیکی مثل لوله‌کشی‌ها، ورودی‌ها، روزنه‌ها و خاکریزها را مشخص کنید. برای کار کردن راحت‌تر با FlowMaster باید از اکسل استفاده کنید تا مجبور نباشید یک شیت برای هر پارامتر هیدرولیکی که قصد محاسبه‌ی آن را دارید، ایجاد کنید.
این نرم‌افزار، ساده‌ترین برنامه در این لیست نرم‌افزارهای مهندسی است و نیازی نیست که زمان زیادی به یادگیری آن اختصاص دهید. به جای این کار، میتوانید زمان خود را صرف یادگیری اصول محاسباتی و معادلات مورد استفاده توسط این برنامه کنید.
۱۲- MicroStation
میکرواستیشن یک برنامه‌ی نقشه‌کشی کامپیوتری (CAD) دو-بعدی و سه-بعدی است که اغلب برای پروژه‌های راه و ترابری به کار می‌رود. همچنین دارای قابلیت مدل‌سازی اطلاعاتی ساختمان نیز میباشد.
۱۳- HY-8
برنامه‌ی HY-8 یکی از نرم افزارهای مهندسی عمران است که توسط اداره‌ی بزرگراهی فدرال سازمان حمل‌ونقل ایالات متحده‌ی آمریکا (FHWA) توسعه پیدا کرده است. مهندسان عمران می‌توانند از این برنامه برای کارهایی مثل طراحی آبریزها و لوله‌هایی که جریان را از زیر جاده‌ها عبور می‌دهند، استفاده کنند. این برنامه میتواند محاسبات اتلاف انرژی را نیز انجام دهد.
۱۴- Google Earth
ممکن است دیدن Google Earth در این لیست نرم افزارهای مهندسی، شما را متعجب کند. با این حال، این برنامه خیلی به کار مهندسان می‌آید زیرا به آن‌ها اجازه میدهد تا مکان اجرای یک پروژه را از زوایای مختلف، ببینند. به علاوه، با این برنامه میتواند مشخصات محل و مشخصات زمین را به طور تقریبی ندازه‌گیری کرد.
۱۵- STAAD Pro
آخرین مورد از نرم افزارهای مهندسی عمران که در این فهرست به شما معرفی میکنیم، STAAD Pro است. برنامه‌ی تحلیل و طراحی ساختاری (Strutural Analysis And Design) ورژن Pro یا به اختصار، STAAD Pro، یکی از محصولات شرکت Bentley است که برای تحلیل ساختاری سه-بعدی به کار می‌رود. این برنامه، اولین بار در سال ۱۹۹۷ توسط شرکت Research Engineers International توسعه پیدا کرد و بعدها، شرکت بنتلی آن را خریداری نمود. از این برنامه برای BIM نیز استفاده میشود. در زیر فهرستی از قابلیت‌های STAAD Pro برای شما آورده‌ایم:
- تحلیل عنصری متناهی
- طراحی تیرها، ستون‌ها و دیوارها
- تحلیل بارها
- طراحی لرزه‌ای
- طراحی پی و دال
- وارد کردن داده‌ها از اتوکد
- تهیه‌ی گزارش‌های ویژگی بخش
- طراحی بر اساس استانداردهای بین‌المللی
- طراحی بارها و ترکیبات بارها
- نشان دادن دقت نتایج (مثال نیروی برشی، دیاگرام لنگری خمش و …)
نرم افزارهای مهندسی عمران برای اندروید
امروزه کاربر اپلیکیشن‌های اندرویدی بسیار گسترده شده است. این اپلیکیشن‌ها در هر حوزه‌ای که فکرش را می‌کنید، وارد شده‌اند. از آنجایی که حمل گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها خیلی راحت است و معمولا همه‌جا همراه شما هستند، وجود نسخه‌های اندروید از نرم‌افزارهای کاربردی، امتیاز بسیار خوبی محسوب میشود. در ادامه، قصد داریم نرم افزارهای اندرویدی مورد استفاده‌ی مهندسین عمران را به شما معرفی کنیم.
۱- اتوکد ۳۶۰
نرم‌افزار اتوکد را در لیست نرم افزارهای مهندسی به شما معرفی کردیم. این برنامه تقریبا در همه‌ی پروژه‌های عمرانی کاربرد دارد. در صورتی که در شرایطی قرار داشتید که خیلی فوری به اتوکد نیازمند بودید ولی به لپ‌تاپ یا کامپیوتر رومیزی دسترسی نداشتید، میتواند از نسخه‌ی اندروید اتوکد به نام اتوکد ۳۶۰ استفاده کنید.
این برنامه، ابزارهای ترسیمی و نقشه‌کشی بسیار راحتی دارد و به شما این امکان را میدهد تا در هر زمان و مکانی، نقشه‌های اتوکدی را رسم کنید، ویرایش نمایید و با استفاده از اینترنت، به اشتراک بگذارید. این اپلیکیشن با ابزارهای قدرتمندی که در اختیار شما می‌گذارد، بازدیدهای میدانی شما را خیلی ساده می‌کند.
اپلیکیشن اتوکد ۳۶۰ قابلیت‌های بسیار زیادی دارد. شما میتوانید با ایپ اپلیکیشن، نقشه‌های دو-بعدی و سه-بعدی را مستقیما درون ایمیل یا حافظه‌ی خارجی دستگاه خود باز کرده و تمامی ویژگی‌های یک فایل DWG، شامل رفرنس‌ها، لایه‌ها و زیرلایه‌های عکس‌ها را ببینید.
نسخه‌ی Pro اپلیکیشن اتوکد ۳۶۰، ابزارهای ترسیمی و ویرایشی را در اختیار شما می‌گذارد. چه آفلاین باشید چه آنلاین، چه در دفتر باشید چه در محل پروژه، با استفاده از این اپلیکیشن میتوانید طراحی‌های خود را انجام دهید. هر مهندسی که کار میدانی انجام میدهد باید این اپلیکیشن را روی گوشی هوشمند خود داشته باشد.
۲- My Civil CalC
یکی از نرم افزارهای مهندسی عمران برای اندروید، My Civil CalC است که محاسبات عمرانی را با سرعت و دقت بسیار بالایی انجام می‌هد. این برنامه، حجم، مساحت، تبدیل واحد و … را به راحتی برای شما اجرا می‌کند. ویژگی منحصر به فرد این اپلیکیشن، استفاده از واحدهای مختلف در محاسبات است. به علاوه میتوانید نتایج محاسبات را نیز تبدیل واحد کنید. My Civil CalC که در واقع یک نوع ماشین حساب محسوب میشود، سرعت زیادی دارد و بسیار کاربرپسند است. مهندسان عمران، معماران، طراحان داخلی، پیمان‌کاران و … می‌توانند از این اپلیکیشن استفاده کنند.
۳- Civil Sutra
این اپلیکیشن به طور تخصصی برای مهندسین میدانی، مهندسین ناظر، پیمان‌کاران و معماران تهیه شده است و اطلاعات مهمی را در اختیار این متخصصان قرار میدهد. Civil Sutra میتواند محاسبات زیر را انجام دهد:
- میزان بتن
- میزان آجر
- میزان رنگ
- میزان گچ
- تبدیل واحد
- و …
این اپلیکیشن برای تسهیل محاسبه و کار طراحی، ساخته شده است. Civil Sutra شامل جدول‌ها و فرمول‌های استانداری است که کار شما را خیلی راحت می‌کنند. اگر مهندس باشید، احتمالا با دشواری محاسبات دستی و جستجوی داده‌های مختلف در مکان اجرای پروژه آشنا هستید. Civil Sutra اپلیکیشنی است که این مشکل را به طور کامل حل می‌کند.
۴- فرهنگ لغت آفلاین مهندسی عمران
گاهی اوقات اسناد عمرانی دارای اصطلاحات سختی هستند که ممکن است آن‌ها را فراموش کنید و برای یافتن معنی آن‌ها به فرهنگ لغت احتیاج داشته باشید. خیلی از پروژه‌های عمرانی در مکان‌های دورافتاده هستند که ممکن است حتی تحت پوشش اینترنت همراه نیز نباشند. بنابراین، همراه داشتن یک فرهنگ لغت آفلاین، کمک زیادی به شما می‌کند.
اپلیکیشن Civil Engineering Dictionary Offline حاوی بیش از ۱۰ هزار لغت تخصصی رشته‌ی عمران به همراه معانی دقیق و عکس‌های توصیفی است. این توضیحات کاملا فنی هستند و دقیقا برای کاربردهای حرفه‌ای مناسب میباشند.
۵- Civil Engineering MCQs
اپلیکیشن Civil Engineering MCQs یکی از نرم افزارهای مهندسی عمران برای اندروید است که شامل موضوعات مهم این رشته و مجموعه‌ای از سوالات و جواب‌های آن میباشد. مهندسین عمران می‌توانند به کمک این اپلیکیشن، دانش و مهارت‌های پایه‌ای خود را تقویت کنند.
هدف اصلی این اپلیکیشن، سرعت بخشیدن به یادگیری است. کارجویان می‌توانند پیش از جلسات مصاحبه، با این اپلیکیشن خودشان را برای مصاحبه‌ی استخدامی آماده کنند. همچنین، اگر می‌خواهید در آزمون نظام مهندسی شرکت کنید، میتوانید در رزوهای پیش از ازمون، با استفاده از این اپلیکیشن، دانش خود را بالا ببرید.
جمع‌بندی
مهندسی عمران یک رشته‌ی کاملا محاسباتی است و بنابراین، نرم‌افزارهای زیادی برای کمک به مهندسان به منظور انجام بهتر و سریع‌تر این محاسبات توسعه یافته‌اند. مهارت‌های نرم‌افزاری از جمله مهم‌ترین مهارت‌های عمرانی میباشند. تقریبا در تمامی آگهی‌های استخدام مهندسی عمران به تسلط بر یک یا چند نرم‌افزار تأکید میشود.
بعضی از این نرم‌افزارها، خیلی تخصصی هستند و فقط در حوزه‌های خاصی از عمران مورد نیازند. با این حال، بعضی از نرم‌افزارهای عمرانی، عمومی‌ترند و هر مهندس عمران باید بتواند با آن‌ها کار کند. از مهم‌ترین این نرم‌افزارها میتواند به اتوکد، Arc GIS، STAAD Pro، Google Earth و میکرواستیشن اشاره کرد. بعضی از نرم‌افزارهای عمومی نیز در پروژه‌های کاربردهای فراوانی دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مایکروسافت اکسل و Microsoft Project اشاره نمود.
تمامی نرم‌افزارهای فوق، مخصوص دسکتاپ هستند. گاهی اوقات، به ویژه در محل ساخت‌وساز، کامپیوتر رومیزی یا لپ‌تاپ در اختیار مهندسین نیست. در چنین شرایطی، نرم افزارهای مهندسی عمران برای اندروید، مثل اتوکد ۳۶۰ و Civil Sutra کاربرد بسیار زیادی دارند.
۰ 
